Sağlık Hizmetleri Sunmak İçin Hastanelere/Kliniklere Yatırım Yapmak
Etki Gösterge Getirisi:
Yatırım Zaman Çerçevesi
Pazar Büyüklüğü
Gider Boyutu
Bölgede Tıbbi Bakımdan Yetersiz Hizmet Alan Ülkelere Sağlık Turizmi Hizmetleri Sunacak Hastane/Klinik Yatırımları
Bu YFA, komşu ülkelerin nüfusları için yüksek kaliteli sağlık hizmetlerine erişimi artıracaktır.
Kalkınma ihtiyacı: 2020 Sürdürülebilir Kalkınma Raporu’na göre, Türkiye’nin SKH 3 (Sağlık ve Refah) konusundaki performansında önemli zorluklar devam etmektedir. Bu durum COVID-19 ile daha da kötüleşiyor
Politika önceliği: İlaç ve tıbbi cihazlar öncelikli yatırım alanları olarak listelenmiştir (11. Kalkınma Planı ve 2020 Cumhurbaşkanlığı Programı). Sağlık Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı, bilgi teknolojilerinin verimsiz kullanımı, sınırlı Ar-Ge ölçeği, bölgesel sağlık hizmetlerindeki eşitsizlikler ve sağlık personelinin eksik istihdamı gibi kısıtlamaları vurgulamaktadır.
Cinsiyet eşitsizlikleri ve marjinalleşme sorunları: Türkiye’deki sağlık çalışanlarının %60’ı kadındır. (19) Sağlık sektöründeki iş kategorilerinin cinsiyete dayalı dağılımını sağlayan resmi bir veri bulunmamaktadır. Türkiye’de 1000 kişiye 1,83 doktor düşüyor (20), bu OECD ortalaması olan 3,4’ün altında.(21) Şu anda ülkede bir milyon kişiye 19,05 hastane yatağı düşüyor. (20) Bu göstergelerin bölgesel dağılımı sağlanmamakla birlikte, kırsal ve uzak bölgeler sağlık tesislerine ve personele eşit olmayan erişime sahiptir.
Yatırım fırsatları: Geniş çaplı reformlar ve önemli sektörel büyüme, yatırımları sağlığa yönlendiriyor. Katma değeri yüksek ilaç ve tıbbi cihaz üretimi, ülke tarafından öncelikli yatırım alanları olarak gösteriliyor. Ayrıca, uluslararası akredite Joint Commission International kapsamında birçok klinik ve hastanenin varlığı, sağlık turizmi için umutları desteklemektedir.
Temel darboğazlar: Bilim adamları ve sanayi arasındaki işbirliği eksikliği ve özel sektörü temel araştırma limit ölçeğine yatırım yapmaya teşvik etme fırsatlarının eksikliği. Genel olarak, sağlık araştırması ve Ar-Ge altyapısının geliştirilmesi gereklidir
Kalkınma ihtiyacı: Bu alt sektör, Türkiye içinde ve dışında sağlık hizmetlerine erişimdeki eşitsizlik doğrultusunda seçilmiştir. Hizmet sunumundaki bölgesel farklılıklar telesağlık ve sağlık turizmi gibi iş modelleri aracılığıyla ele alınabilir.
Politika önceliği: Sağlık Bakanlığı’nın 2019-2023 Stratejik Planında yer alan 6. Hedef, Türk sağlık sektörünün küresel hizmet sunumuna ve ulusal ihtiyaçlara katkı sağlaması çağrısında bulunuyor. Bu doğrultuda rapor, sağlık turizmi ve uzaktan teşhisin hayati önem taşıdığını belirtiyor. hizmet sunum alanları
Cinsiyet eşitsizlikleri ve marjinalleşme sorunları: Türkiye’deki sağlık çalışanlarının %60’ı kadındır. (19) Sağlık sektöründeki iş kategorilerinin cinsiyete dayalı dağılımını sağlayan resmi bir veri bulunmamaktadır. Türkiye’de 1000 kişiye 1,83 doktor düşüyor (20), bu OECD ortalaması olan 3,4’ün altında.(21) Şu anda ülkede bir milyon kişiye 19,05 hastane yatağı düşüyor. (20) Bu göstergelerin bölgesel dağılımı sağlanmamakla birlikte, kırsal ve uzak bölgeler sağlık tesislerine ve personele eşit olmayan erişime sahiptir.
Yatırım fırsatları: Geniş çaplı reformlar ve önemli sektörel büyüme, yatırımları sağlığa yönlendiriyor. Katma değeri yüksek ilaç ve tıbbi cihaz üretimi, ülke tarafından öncelikli yatırım alanları olarak gösteriliyor. Ayrıca, uluslararası akredite Joint Commission International kapsamında birçok klinik ve hastanenin varlığı, sağlık turizmi için umutları desteklemektedir.
Önemli darboğazlar: Belirli bölgelerdeki ulaşım ve telekomünikasyon altyapısı, uzaktan teşhis veya sağlık turizmi hizmetlerine erişimi engelleyebilir.
Kritik YFA Birimi
Ziyaret eden sağlık turisti sayısı/yıl
10% – 15%
Türkiye’deki şehir hastanelerindeki mevcut portföylere sahip görüşülen yatırımcılar, %10 ila %12 arasında bir IRR tahmin etmektedir (EUR bazında).
Görüşülen hizmet sağlayıcılara göre, özel hastaneler Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) anlaşmalarından %15 ila %20, SGK anlaşmalarından bağımsız olarak faaliyet gösteriyorsa %20 ila %30 oranında getiri elde etmektedir.
Orta Vade (5–10 yıl)
Hastane yapmak için bir yatırım yapıldığında, inşaat ve ruhsatlandırma süreçleri için 2 ila 3 yıl gerekiyor. Resmi açılıştan sonra hastanenin kâr elde etmesi için en az 5 yıl gerekiyor.
Gider BoyutuGelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde, kaliteli sağlık hizmetlerine para ve erişim sağlamakta zorlanan orta ve düşük gelirli haneler vardır.
Türkiye’deki tedaviler, birçok Avrupa ülkesine kıyasla tıbbi operasyon maliyetlerinde yaklaşık yüzde 60 tasarruf sağlıyor. (13)
Türkiye ve komşu ülkelerde sağlık hizmetlerine ve personele erişimde bölgesel farklılıklar bulunmaktadır.
İki hedef grup için sağlık hizmetlerine erişimi artırın: gelişmiş ülkelerdeki orta-düşük gelirli haneler ve düşük gelirli gelişmekte olan bölge ülkelerinin vatandaşları
Bölgedeki mevcut iş fırsatlarını artırmak ve toplumun ekonomik gelişimine katkıda bulunmak
4 saatlik uçuş mesafesinde yaklaşık 1 milyar kişiye ve 57 ülkeye kaliteli sağlık hizmetlerine erişim sağlamak (4)
Kadın, göçmen veya kırsal nüfus için tıbbi hizmetlere erişimi artırmak
3.b.1 Ulusal programlarına dahil edilen tüm aşıların kapsadığı hedef nüfusun oranı
3.b.2 Tıbbi araştırma ve temel sağlık sektörlerine toplam net resmi kalkınma yardımı
3.c.1 Sağlık çalışanı yoğunluğu ve dağılımı
Mevcut Seviye %86,47 (18)
2,16 milyar ABD doları (18
1 bin kişi başına 1,75 (18)
Hedef Seviye %100
Bu, dünya ortalamasının (1.49/1 bin) üzerinde, ancak OECD ortalaması olan 2.86/bin (18) altında.
8.9.1 Turizm doğrudan GSYİH’nın toplam GSYİH’ye oranı ve büyüme oranı olarak
Bu iş modeli, sağlık kaynaklarını ve personelini kamu sağlık sigortası planlarının kapsadığı alanlardan ve ulusal sağlık kapasitesinden uzaklaştırabilir (13)
Uluslararası seyahatin çevreye verdiği zarar, sağlık turizminin potansiyel bir olumsuz dışsallığıdır.
Enfeksiyon ve antimikrobiyal direncin ve tehlikeli patojenlerin sınır ötesi yayılması, özellikle COVID-19 bağlamında tekrar eden bir fenomen olabilir (14)
Impact RisksBeklenmeyen etki riski
Yürütme Riski
Etki Sınıflandırması
B- Fayda Paydaşları
Önemli, olumlu sonuç: uygun fiyatlı ve kaliteli sağlık hizmeti sunumuna daha iyi erişim.
Bölgesel olarak gelişmekte olan ve en az gelişmiş ülkelerde kaliteli sağlık hizmetlerine sınırlı erişimi olan yetersiz hizmet alan nüfusların bu yatırımdan faydalanması muhtemeldir.
Orta Risk (Bu modelin riskleri arasında enfeksiyon ve bulaşma etkileri de bulunmaktadır. Ayrıca, uygun kalite standartları sağlanmadığı takdirde olası mediko-hukuki sorunlar olabilir.) (14)
Bu YFA, komşu ülkelerin nüfusları için yüksek kaliteli sağlık hizmetlerine erişimi artıracaktır.
Sağlık Bakanlığı tarafından Ocak 2003’te başlatılan Sağlıkta Dönüşüm Projesi’nin (SDP) stratejik amaçlarından biri “sağlık turizmi, turist sağlığı ve sınır ötesi sağlık hizmetleri sunumu kapasitesini artırmak”tır.
(11. Kalkınma Planı): 11. Kalkınma Planı, hükümetin sağlık turizminin geliştirilmesine yönelik tanıtım ve yatırım faaliyetleri gerçekleştirme planlarını açıklar.
(Sağlık Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı): Sağlık turizmi sektörünün genişletilmesi, Sağlık Bakanlığı’nın 2019-2023 Stratejik Planı’nda sıralanan hedefler arasında yer alıyor.
Mali teşvikler: Normalde Türkiye’de ikamet etmeyen yabancılar için sağlık hizmetlerinden KDV Muafiyeti mevcuttur, plastik cerrahi operasyonları bu muafiyetin dışındadır. (15)
Diğer teşvikler: Devletin uluslararası sağlık turizmi yatırımları için kayıt ve koruma, raporlama ve danışmanlık, dokümantasyon, reklam ve pazarlama, yabancı birim ve acente komisyon desteği vb. dahil olmak üzere bir mali destek paketi bulunmaktadır.
(Yönetmelik): İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri: Türkiye ile ikili sözleşmeye taraf bir devletin yabancı uyruklu bir kişi tedavi için Türkiye’ye gelirse, sağlık giderlerinin bir kısmını yurtiçi sağlık sisteminden karşılayabilecek ve kar marjı ödeyebilecektir ( 9) (10)
(Yönetmelik): Uluslararası Sağlık Turizmi ve Turist Sağlığı Yönetmeliği 13 Temmuz 2017 tarih ve 30123 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. insan sağlığı açısından uluslararası standartlar
(Yönetmelik): Joint Commission International, sağlık turizmi tesislerinin kalitesini belgeleyen küresel sağlık hizmetleri akreditasyon kuruluşudur.
ÖZEL SEKTÖR
Devlet tarafından akredite edilmiş 940 sağlık turizmi kuruluşundan oluşan tam listeye kaynaktan (16), resmi akredite sağlık turizmi seyahat acentelerinden oluşan tam listeye kaynaktan ulaşılabilir (17)
DEVLET
Türkiye Sağlık Turizmi Konseyi, Sağlık Bakanlığı, Büyükelçilikler
ÇOK TARAFLILAR
İslam Kalkınma Bankası Özel Sektörünün Geliştirilmesi için İslami Kuruluş, EBRD gibi MDB’ler
KAR AMACI GÜTMEYENLER
İslam Kalkınma Bankası Özel Sektörünün Geliştirilmesi için İslami Kuruluş, EBRD
Sektör Kaynakları
4) Sağlık Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı,
5) Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Değerlendirme Raporu http://
6) İsviçre Ticaret Odası, 2015,
7) Bioizmir
8) PwC, “İlaç Sektörü Vizyon 2023 Raporu,
YFA KAYNAKLARI
12) TC Sağlık Bakanlığı, USHAŞ Uluslararası Sağlık Hizmetleri Limited Şirketi
13) Günlük Sabah, “Türk Sağlık Turizm Uzmanları Göz 20b ”,
14) PR News Wire, “ Küresel Medikal Turizm Pazar Büyüklüğünün 2026’ya Kadar 179,6 Milyar ABD Dolarına Ulaşması Bekleniyor,
15) PwC Sektör Raporu,
16) T.C Sağlık Bakanlığı, List of Licensed Medical Tourism Facilities,
17) T.C Sağlık Bakanlığı,
18) SDG Tracker, 2020,
19) Anatolian Agency, 2020.
20) Trading Economics: OECD Health Data, 2018.
21) OECD, 2017.