Teknoloji Tabanlı Enerji Verimliliği Çözümleri
Etki Gösterge Getirisi:
Yatırım Zaman Çerçevesi
Pazar Büyüklüğü
Gider Boyutu
Gelişmiş teknolojilerin ve dijital bağlantının binaların altyapısına ve üretim sürecine entegrasyonu yoluyla kaynak verimliliğini teşvik etmek.
Enerji verimli altyapı çözümleri, ülkedeki enerji tüketimini azaltacak ve enerjiyle ilgili CO2 emisyonlarını azaltacaktır.
Akdeniz Bölgesi, Ege Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi, Marmara Bölgesi
Geliştirme ihtiyacı: Teknoloji, birçok SKH için kesişen bir sektördür. SKH 9’daki (Sanayi, Yenilik ve Altyapı) performansı açısından, Türkiye büyük zorluklarla karşı karşıya. Ülke, Araştırma ve Geliştirme Harcamaları ve Araştırmacı Sayısı (çalışan bin kişi başına) gibi göstergelerde küresel uzun vadeli hedefin oldukça altında performans gösteriyor. (1)
Politika önceliği: 11. Kalkınma Planı, Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Değerlendirme Raporu, 2020 Yıllık Cumhurbaşkanlığı Programı ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2019-2023 Strateji Planı, SKH’lere ulaşılması için teknolojinin önemini vurgulamakta ve rekabetçi üretimin ön koşulu olarak ülke ekonomisini dijital olarak dönüştürmek.
Cinsiyet eşitsizlikleri ve marjinalleşme sorunları: Teknolojide Kadın Endeksi’ne göre, Türkiye’de teknolojide kadın istihdamının oranı sadece %9,91’dir. STEM mezunlarının %37,11’i kadındır. Teknoloji endüstrisinde erkekler ve kadınlar arasında cinsiyetler arası ücret farkı %8.42. Bu, kadınların teknolojide adil ücretlerle istihdamını teşvik eden politikaları ve iş modellerini zorunlu kılıyor. (22)
Yatırım fırsatları: Hükümet, bu sektördeki yatırım ivmesini harekete geçirmeyi amaçlıyor. Mevcut teşvikler TÜBİTAK, KOSGEB, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası tarafından sunulmaktadır. Bu sektöre yatırım yapmanın önemi, hayati hizmetlere uzaktan erişimi gerektiren COVID-19 pandemisinin patlak vermesiyle giderek daha belirgin hale geliyor.
Temel darboğazlar: Türkiye pazarında halihazırda mevcut olan ithal teknolojik ürün ve hizmetlerle fiyatlarda rekabet etme yeteneği; bebek endüstrisi sorunları. IoT gibi en son gelişme alanlarından bazılarında düzenlemelerin belirsizliği, siber güvenlik ve veri gizliliği ile ilgili sorunlar.
Kalkınma ihtiyacı: Türkiye’nin enerji verimliliğini artırmak için teknolojiyle bütünleşik çözümler uygulaması gerekiyor. Türkiye’nin yapı sektörünün enerji talebi, ortalama %4,4 oranında hızla büyümektedir ve bu, onu, ülkenin toplam nihai enerji tüketiminin yaklaşık üçte birini temsil eden, tüm son kullanım sektörleri arasında en büyük enerji tüketimine sahip sektör haline getirmektedir. (2)
Politika önceliği: Yenilikçi çözümler uygulayarak evsel ve evsel enerji tüketimini azaltmak bir politika önceliğidir. Türkiye, önümüzdeki beş yıl içinde enerji verimliliğine yaklaşık 11 milyar dolar yatırım yapmayı, birincil enerji tüketimini %14 azaltmayı ve 66 milyon ton CO2 emisyonunu azaltmayı hedefliyor (belgeden kaynak ekleyin, (3)
Cinsiyet eşitsizlikleri ve marjinalleşme sorunları: Teknolojide Kadın Endeksi’ne göre, Türkiye’de teknolojide kadın istihdamının oranı sadece %9,91’dir. STEM mezunlarının %37,11’i kadındır. Teknoloji endüstrisinde erkekler ve kadınlar arasında cinsiyetler arası ücret farkı %8.42. Bu, kadınların teknolojide adil ücretlerle istihdamını teşvik eden politikaları ve iş modellerini zorunlu kılıyor. (22)
Yatırım fırsatları: Teknoloji sektörü için belirlenen yatırım teşvikleri, gerekli bütçe/proje kriterlerini karşılamaları halinde alt sektörleri için de mevcuttur. Ayrıca azalan girdi maliyetleri ve IoT gibi ileri teknolojilerin artan kullanılabilirliği ile pandeminin yarattığı dijital pazarlara duyulan ihtiyaç yeni yatırım fırsatları yaratıyor.
Temel darboğazlar: IoT, özellikle enerji verimliliği ve akıllı şehirler için küresel olarak artan bir ilgi alanıdır. Hizmetlerin/üretimin otomasyonunu artırır, daha fazla tedarik zinciri esnekliği sunar. Ancak Türkiye’nin bu teknolojinin benimsenmesini kolaylaştırmak için gerekli altyapıyı desteklemesi gerekiyor. Türkiye, IoT’yi benimseme açısından 2020 ortalamasının altında performans göstermiştir. (4)
Kritik YFA Birimi
Küresel olarak IoT teknolojisini kullanan işletme sayısı: %25 (10)
Küresel Bileşik Yıllık Büyüme Hızı oranı, McKinsey (10) tarafından yapılan bir analizde tahmin edilmektedir. Sensör teknolojisi maliyetlerinin düşürülmesi, kullanılabilirlik ve maliyet etkinliği gibi çeşitli faktörlere dayanmaktadır.
%25’ten fazla
Türk teknolojisi ve enerji verimliliği alanında halihazırda aktif olan görüşülen yatırımcılar, bu tahminini deneyime dayandırmaktadır.
Kısa Vade (0–5 yıl)
Zaman çerçevesi, bu alanda görüşülen paydaşların ifadelerine dayanmaktadır.
Gelişmiş enerji verimliliği, ekonomik rekabet gücünü sürdürülebilir kalkınma ile uzlaştırmak için eşsiz bir fırsat sunar; aynı anda enerji maliyetini düşürür ve verimliliği artırır.
Küresel enerji kullanımının %32’sini ve toplam sera gazı emisyonlarının %30’unu yalnızca binalar oluşturmaktadır. (13)
Çözüm, kırsal alanlarda bağlantı, rekabet ve altyapı boşlukları olan marjinal nüfusa erişim sağlamak için kullanılabilir.
Kadınlar şu anda Türkiye’de teknoloji sektöründe eksik istihdam edilmektedir ve bu sektördeki işgücünün yalnızca %9,91’i kadındır. Bu eğilim, yalnızca kadın STEM mezunlarının eksikliğinden kaynaklanmıyor, çünkü Türkiye’deki STEM mezunlarının %37,11’i kadın. (22)
Bu sektördeki artan yatırımlar ve iş fırsatları, bu istihdam açığının kapatılmasına yardımcı olabilir. Ancak, bu girişimi teşvik etmek için hedeflenen politika müdahaleleri ve teşvikler söz konusudur. Bu iş modeli kapsamındaki şirketler, kadın STEM mezunlarını işe almaya teşvik edilmelidir.
Enerji verimli binalar, ısıtma ve soğutma süreçlerinin enerji gereksinimlerini %50 ila %90 oranında azaltabilir (13)
Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı (2017-2023) doğrultusunda toplam enerji tüketimi azaltılırsa, 2023 yılına kadar 23,9 milyon tona eşdeğer enerji tüketimi tasarrufu sağlanacaktır. Bu da 2023 yılında Türkiye’nin birincil enerji tüketiminde %14’lük bir azalmaya tekabül etmektedir. (14).
Bu model, sürdürülebilir ve dayanıklı bina altyapısını teşvik ederek ve Nesnelerin İnterneti izleme teknolojisinin kullanımını artırarak, birim katma değer başına CO2 emisyonlarını azaltacaktır.
Kırsal nüfus için altyapı, enerji verimliliği ve bağlantı açıklarının azaltılması
Teknoloji sektöründe kadın istihdamının artırılması
8.4.1 Malzeme ayak izi, kişi başına malzeme ayak izi ve GSYİH başına malzeme ayak izi
8.4.2 Yerli malzeme tüketimi, kişi başına yerli malzeme tüketimi ve GSYİH başına yerli malzeme tüketimi
Mevcut Seviye kişi başına 16 ton (11)Kişi başına 18,5 ton (12)
9.4.1 Katma değer birimi başına CO2 emisyonu
9.5.1 GSYİH oranı olarak araştırma ve geliştirme harcamaları
Mevcut Seviye 0.26 kg/$ (12)0.96% (1)
Dijital teknolojiler olarak iş yerinden olma, otomasyonun artmasına katkıda bulunabilir. Mevcut çalışan nüfusun bir kısmının becerileri eski hale getirilebilir (15).
Merkezi kontrol ve siber saldırılardan kaynaklanan sistem çapında risk bulunabilmektedir.
Impact RisksKanıt Riski: Ne gibi bir etkisi var olduğunu bilmeniz yeterli yüksek kaliteli ülkede meydana gelen bir olasılık
Etki Sınıflandırması
B- Fayda Paydaşları
Artan enerji verimliliği ve azaltılmış enerji harcaması
Bina enerji verimliliği modelleri, verimsizlikler nedeniyle fazla enerji tüketen hanelere ve binalara ve ayrıca enerji verimliliği hizmet sağlayıcılarına doğrudan fayda sağlar.
Etki riski seviyesi: Düşük.
Etki gerçekleşmezse veya belirlenemezse, iş modelinin insanlar ve gezegen için yine de minimum sonuçları olacaktır.
(Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı): Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planında imalat sanayinin ve KOBİ’lerin dijital olarak dönüştürülmesinin önemi ve enerji verimliliği önlemlerinin gerekliliğinden bahsediliyor.
(Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Değerlendirme Raporu): Strateji ve Bütçe Başkanlığı Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Değerlendirme Raporu, dijital dönüşüm ve enerji verimliliğini önemli eylem alanları olarak öne çıkarıyor.
(11. Kalkınma Planı): 11. Kalkınma Planı, Türkiye’nin izlemesi gereken küresel bir kalkınma trendi olarak katma değeri yüksek teknoloji ürünlerine ve bilgi sistemlerine artan geçişi vurgulamaktadır.
Mali teşvikler: Mevcut mali destek mekanizmaları, TÜBİTAK Ar-Ge Destek Girişimi, KOSGEB’in KOBİ’lere Yönelik Destekleri ve Proje Bazlı Teşvik Sistemidir (yatırım değeri 50 milyon TL – 7,2 milyon ABD Doları üzerinde olan projeler için).
Mali teşvikler (devamı): Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası, yenilikçi teknolojileri finanse etmek için Türkiye Kalkınma Fonu kapsamında “Teknoloji ve Yenilikçilik Fonu” kurdu. 350 milyon TL bütçeli şirket/proje bazlı. (16)
Diğer teşvikler: Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projelerini finanse etmek için Asya Altyapı Yatırım Bankası ile 15 yıllık 200 milyon ABD Doları tutarında kredi anlaşması imzaladı. (16)
(Yönetmelik): 5746 Sayılı Kanun – Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun, Türkiye’de Ar-Ge projelerine verilen teşvikleri düzenler.
(Yönetmelik): 5627 Sayılı Enerji Verimliliği Kanunu 2 Mayıs 2007 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
(Yönetmelik): 2008 yılında yayınlanan Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği, binalarda merkezi ısıtma sistemlerine ilişkin koşulların yanı sıra özellikle 20.000 m2’nin üzerindeki binalar/mekânlar için yenilenebilir enerji ve kojenerasyon kullanım şekillerini içermektedir.
ÖZEL SEKTÖR
Türkiye’deki AT&Ts eşdeğerleri (Türk Telekom ve Vodaphone gibi), Reengen ve Isıpark gibi enerji verimliliği danışmanlık firmaları ve hizmet sağlayıcıları, iş Bankası,Halk Bankası, Garanti BBVA gibi yurtiçi ve yurtdışı bankalar
DEVLET
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası, KOSGEB, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, TÜBİTAK
ÇOK TARAFLILAR
EBRD gibi çok taraflı katılım bankaları
Kar Amacı Gütmeyen Organizasyonlar
Enerji Verimliliği Derneği
KAMU-ÖZEL ORTAKLIĞI
TurSEFF
SEKTÖR KAYNAKLARI
1) SDG Index & Dashboard, 2020,
2) SHURA Enerji Geçiş Merkezi, 2019,
5) 2020 Yıllık Cumhurbaşkanlığı Programı,
7) Strateji ve Bütçe Başkanlığı Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Değerlendirme Raporu, 2019
8) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı,
YFA KAYNAKLARI
10) McKinsey, 2019,
13) Küresel Çevre Tesisi, Enerji Verimliliği,
14) Enerji Verimliliği Derneği,
15) İklim Şeffaflığı Örgütü, 2017,
16) DİBT CEO’sunun Açıklaması, 2019.
17) UNDP, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi,
18)R
19) Energypedia. Türkiye Binalarda Enerji Verimliliği.
20) Deloitte’un Amaçlı Dijitali: Bir SMARTer 2030 Raporu Sunmak,
21) Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2019-2023 Strateji Planı,