Mesleki Eğitim Sertifika Programlarına Yatırım
Etki Gösterge Getirisi:
Yatırım Zaman Çerçevesi
Pazar Büyüklüğü
Gider Boyutu
İş gücünün istihdam edilebilirlik becerilerini ve teknik veya mesleki niteliklerini doğrulayan dijital eğitim ve sertifikasyon hizmetleri sağlamak
Beklenen EtkiMesleki eğitim hizmetleri, Türk işgücü arasında temel becerileri geliştirecek ve artan beceri belgeleri yoluyla işgücü piyasasına daha geniş erişimi teşvik edecektir.
BölgelerDoğu Anadolu Bölgesi, Akdeniz Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Kalkınma ihtiyacı: Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi 8’in (İnsana Yakışır İş ve Ekonomik Büyüme) ilgili göstergeleri üzerinde olumsuz etkileri olan Türkiye’de kaliteli eğitim sağlanmasında önemli zorluklar devam etmektedir.(1)
Politika önceliği: Hükümetin 11. Kalkınma Planı (2), 2020 Cumhurbaşkanlığı Programı (3) ve Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından hazırlanan Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Değerlendirme raporu (4), pozitif ekonomik ve sosyal dışsallıklar ve eğitime ve yaşam boyu öğrenme fırsatlarına erişilebilirliğin sağlanması.
Toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri ve marjinalleşme sorunları: Türkiye’de kadın-erkek ortalama eğitim süresi oranı %82,14 olup, Türkiye’de kadınların ortalama olarak daha az eğitim süresi tamamladığını göstermektedir. (10) İlköğretimde kadınların erkeklere göre toplam net kayıtlarını ifade eden cinsiyet eşitliği endeksi 0.99/1 puana sahiptir. (18) Ortaokul için GPI 0.98 iken lise için GPI 0.96’dır. Türkiye’de mesleki programlara kayıtlı ortaöğretimdeki kız öğrencilerin oranı 2017 yılında %22,38 olarak rapor edilmiştir. (19) Kadınlar eğitimle ilgili GPI endekslerinde iyi performans gösterseler de, Türkiye’de işgücüne katılımları %33,27 ile erkeklerden önemli ölçüde düşüktür. (20)
Yatırım fırsatları: COVID-19, eğitim teknolojilerine ve uzaktan öğrenme sistemlerine yatırım yapmanın önemini göstermiştir. Ayrıca, mülteci krizi ve işgücü piyasasının değişen dinamikleri nedeniyle nüfusun belli bir kesimi kayıt dışılığa itilmektedir. Mesleki eğitim ve sertifikalandırma bu bağlamda çok önemlidir.
Temel darboğazlar: İletişim ve internet altyapısının yetersizliği nedeniyle bazı bölgelerde, özellikle uzaktan öğrenme sistemleri için önemli tedarik zinciri kısıtlamaları vardır. Ayrıca, iş piyasası sonuçlarına çevrilmesi için, özellikle mülteciler gibi iç piyasaya yeni girenler için öğrenme çıktılarının sertifikalandırılması gerekir.
Gelişim ihtiyacı: Türkiye’de yaklaşık 143 meslek, mesleki becerilerin kanıtını sağlayan ve işgücü piyasasına erişimi kolaylaştıran bir mesleki yeterlilik belgesi (5) talep etmektedir. İstihdamlarının doğası (giyim endüstrisi, ticaret, konaklama ve imalat) büyük ölçüde kayıt dışı kaldığından, çok az sayıda Suriyeli Mülteci çalışma izni almıştır (6).
Politika önceliği: Mesleki eğitim ve sertifika, 11. Dev. Çalışma çağındaki nüfusun işgücü dışında kalan gruplarını mesleki ve odaklı eğitim fırsatları ile işgücü piyasasına entegre etmek ve işgücünün dijital yetkinliklerini artırmak için sertifikalı eğitim hizmetlerini desteklemek gibi çeşitli amaçlara yönelik planlar yapmak. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Değerlendirme Raporu, mesleki eğitim ve beceri geliştirme dahil olmak üzere çeşitli yöntemlerle yaşam boyu öğrenme fırsatlarını teşvik eder.
Toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri ve marjinalleşme sorunları: Türkiye’de kadın-erkek ortalama eğitim süresi oranı %82,14 olup, kadınların ortalama olarak daha az eğitim gördüklerini göstermektedir. (10) İlköğretimde kadınların erkeklere göre toplam net kayıtlarını ifade eden cinsiyet eşitliği endeksi 0.99/1 puana sahiptir. (18) Ortaokul için GPI 0.98 iken lise için GPI 0.96’dır. Türkiye’de mesleki programlara kayıtlı ortaöğretimdeki kız öğrencilerin oranı 2017 yılında %22,38 olarak rapor edilmiştir. (19) Kadınlar eğitimle ilgili GPI endekslerinde iyi performans gösterseler de, Türkiye’de işgücüne katılımları %33,27 ile erkeklerden önemli ölçüde düşüktür. (20)
Yatırım fırsatları: COVID-19, eğitim teknolojilerine ve uzaktan öğrenme sistemlerine yatırım yapmanın önemini göstermiştir. Ayrıca, mülteci krizi ve işgücü piyasasının değişen dinamikleri nedeniyle nüfusun belli bir kesimi kayıt dışılığa itilmektedir. Mesleki eğitim ve sertifikalandırma bu bağlamda çok önemlidir.
Temel darboğazlar: İletişim ve internet altyapısının yetersizliği nedeniyle bazı bölgelerde, özellikle uzaktan öğrenme sistemleri için önemli tedarik zinciri kısıtlamaları vardır. Ayrıca, öğrenme çıktılarının iş piyasası sonuçlarına dönüştürülmesi için, özellikle mülteciler gibi iç pazara yeni girenler için sertifikalandırılması gerekir.
Kritik YFA Birimi
Küresel olarak, Dijital Rozetler Pazarı büyüklüğü, 2020-2025 tahmin döneminde yıllık %19,4’lük bir bileşik büyüme oranında büyüyecektir. Pazarın 2025 yılına kadar 292,2 milyon dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.(8)
Türkiye’de 229 mesleki yeterlilik merkezi bulunmaktadır. 143 meslek, devlet tarafından onaylanmış bir Mesleki Eğitim Sertifikası gerektirmektedir.
%25’ten fazla
Bu alanda görüşülen yerel hizmet sağlayıcılar, bu modele yapılan yatırımlardan %20-40 arasında bir dönüt tahmin etmektedir.
Kısa Vade (0–5 yıl)
Mesleki eğitim sertifika hizmetlerine yapılan yatırımların, ilk aşamalarda karmaşık kuruluş süreçleri veya büyük sermaye gerektirmediği için beş yıldan daha kısa sürede kar elde etmesi muhtemeldir.
Erişilebilir eğitimin sağlanmasında önemli adımlar atılmış olsa da, dezavantajlı grupların dahil edilmesi, eğitim sisteminin değişen işgücü piyasası dinamiklerine uygunluğu ve hizmetlerin kalitesi konularında zorluklar devam etmektedir.
Türkiye’de ısı yalıtım personeli, elektrik şebekeleri bakım ve bakım personeli, elektrik şebekesi scada operatörleri, metal işçileri gibi yaklaşık 143 meslek, mesleki yeterlilik belgesi gerektirir.
Türkiye’de mesleki programlara kayıtlı ortaöğretimdeki kız öğrencilerin payı (%) 2017 yılında %22,38 olarak bildirilmiştir (19). Türkiye’de kadınların işgücüne katılım oranı, erkeklerin %72’lik işgücüne katılım oranından %34,3 ile önemli ölçüde daha düşüktür (20).
2020 yılında herhangi bir sosyal güvencesi olmayan kayıt dışı çalışanların Türk işgücü içindeki payı %32,9 olmuştur. (21)
Mesleki beceriler hakkında doğru bilgi ileterek ve mesleki okuryazarlığı ve işgücündeki beceri düzeyini artırarak uzun vadeli işgücü piyasası beklentilerini iyileştirmek.
Kayıtlı istihdam fırsatlarına erişimi artırmak.
Kadın / Göçmen / Kırsal eğitime erişim boşluklarının azaltılması, eğitim seviyelerinin artırılması
Beceri eğitimi ve sertifikasyon sağlayarak ekonomideki kayıt dışılık oranını azaltmak
4.2.2 Cinsiyete göre organize öğrenmeye katılım oranı (resmi ilköğretime giriş yaşından bir yıl önce)
4.3.1 Cinsiyete göre son 12 ayda gençlerin ve yetişkinlerin örgün ve yaygın eğitim ve öğretime katılım oranı
4.4.1 Beceri türüne göre bilgi ve iletişim teknolojisi (BİT) becerilerine sahip gençlerin ve yetişkinlerin oranı
4.6.1 Cinsiyete göre, belirli bir yaş grubunda işlevsel (a) okuryazarlık ve (b) sayısal becerilerde en azından sabit bir yeterlilik düzeyine ulaşan nüfusun oranı
Mevcut Düzey %74,8 – Kadın %75,5 – Erkek (2017’de) (9)
%43,8 – Kadın %54,1 – Erkek (2016’da) (11)
Bilgisayar ve diğer cihazlar arasında dosya aktarımı – %64,1, Uygulama yazılımlarının yüklenmesi – %61,1, Herhangi bir yazılımın ayarlarının değiştirilmesi %35,9, Dosya veya klasörün kopyalanması veya taşınması – %74,7 (…) (2017’de) (12)
Yetişkin toplam okuryazarlık oranı – %96,15, erkek – %98,82, kadın – %93,5 (2017’de) (13)
Hedef Düzeyi %100 (10)
Eğitim gerektirmeyen işler için mesleki sertifikaların aşırı sağlanması, sertifikalandırılamayan yumuşak becerilere sahip olanları işgücü piyasasında dezavantajlı duruma getirebilir.
Emek piyasasında yüksek kaliteli işler mevcut değilse (belirli bir beceri setinin arzı talebi aşabilir) aşırı beceri, daha fazla işsizliğe ve işgücü piyasası uyumsuzluğuna yol açabilir. (12)
Impact RisksUyum riski
Kanıt riski
Paydaş katılım riski
Etki Sınıflandırması
B- Fayda Paydaşları
Önemli, olumlu sonuçlar: gelişmiş istihdam edilebilirlik becerileri.
İstihdam edilebilir becerilerinin, iş piyasasının ve mültecilerin doğrulanmış kanıtlarını sunmak isteyen gençlerin ve yetişkinlerin bu modelden yararlanmaları beklenmektedir.
Düşük Risk (İşgücü piyasası tarafından yetersiz tanınma veya yetersiz tedarikin yanı sıra diğer önlemler ve mevcut politikalarla uyumsuzluk riski vardır.)
Mesleki eğitim hizmetleri, Türk işgücü arasında temel becerileri geliştirecek ve artan beceri belgeleri yoluyla işgücü piyasasına daha geniş erişimi teşvik edecektir.
11. Kalkınma Planı: İşgücü dışındaki grupların eğitim fırsatları ile entegre edilmesi ve mevcut eğitimlerin dijital yetkinlikleri içerecek şekilde geliştirilmesi açısından mesleki eğitim ve sertifikasyon çalışmalarına değinilmektedir.
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Değerlendirme Raporu: Strateji ve Bütçe Başkanlığı’ndan Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Değerlendirme Raporu: Mesleki eğitim ve beceri geliştirme dahil çeşitli yöntemlerle yaşam boyu öğrenme fırsatlarını teşvik eder
2020 Cumhurbaşkanlığı Programı: 2020 Cumhurbaşkanlığı Programı, ülkenin insan kaynaklarının olumlu ekonomik ve sosyal dışsallıklar üretecek şekilde geliştirilmesi gereğini ve eğitime erişilebilirliğin ve yaşam boyu eğitim fırsatlarının mevcudiyetinin sağlanmasının önemini vurgulamaktadır.
Mali Teşvikler: Mesleki Yeterlilik Kurumu lisanslı Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip olanlar, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan 54 aya kadar sigorta primi ödeyebilirler.
Mali Teşvikler: KOSGEB Nitelikli Çalışan Desteği: Yakın zamanda Mesleki Yeterlilik Kurumu lisanslı Mesleki Yeterlilik Belgesi almış kişileri istihdam eden firmalar ayda 1500 TL’ye kadar alabilirler.
Mali teşvikler: Mesleki Yeterlilik Kurumu lisanslı Mesleki Yeterlilik Belgesi alan kişilerden belirli konularda danışmanlık hizmeti almak isteyen firmalar, KOSGEB’den mali destek alacaklardır.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’nin 17. Maddesi: “Riskli ve yüksek riskli” işlerde çalışan personelin mesleki eğitim almasını zorunlu kılmıştır. Bu Kanunda değişiklik yapılmış ve daha sonra 4 Nisan 2015 tarihinde 6645 sayılı Kanun olarak kabul edilmiştir.
Mesleki Yeterlilik Kurumu (Mesleki Yeterlilik Kurumu) tarafından verilen Mesleki Yeterlilik Belgesi ve/veya bu belgeyi verme lisansı, Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından uygun görülen diğer kurumlara verilir. (15)
Geçici Koruma Altındaki Yabancıların Çalışma İzni Hakkında Yönetmelik: 15 Ocak 2016 tarihinde kabul edilen yönetmelik, geçici koruma sağlanan kişilere çalışma izni verilmesine ilişkin prosedürleri özetlemektedir. (16)
TÜRKAK: Akreditasyon gereklidir.
ÖZEL SEKTÖR
İş Bankası, Halk Bankası, Deniz Bankası, Ziraat Bankası, HSBC, Koç Finans gibi eğitim harcamaları için bireysel kredi limiti sağlayan yurt içi ve yurt dışı bankalar. Sertifier ve mesleki eğitim veya öğretim sağlayıcıları gibi dijital kimlik bilgileri şirketleri
DEVLET
Milli Eğitim Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İŞKUR, Mesleki Yeterlilik Kurumu ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜRKAK
SEKTÖREL KAYNAKLAR
1) Sürdürülebilir Kalkınma Raporu Dashboard 2020, OECD Üyeleri, Türkiye,
3) 2020 Yıllık Cumhurbaşkanlığı Programı,
4) Strateji ve Bütçe Başkanlığı’ndan Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Değerlendirme Raporu
5) Mesleki Yeterlilik Kuruşu Web Portalı, Yetkilendirilmiş Belgelendirme Kuruluşları,
6) TÜİK, İşgücü İstatistikleri, İşgücü İstatistikleri Bölge Sonuçları, 2014 ve Sonrası Sonuçlar,
7) Uluslararası Çalışma Örgütü, ILO’nun Türkiye’deki mültecilere ve ev sahibi topluluklara desteği,
YFA KAYNAKLARI
8) Industry Arc, Digital Badges Market – Endüstri Analizi, Pazar Büyüklüğü, Pay, Trendler, Uygulama Analizi, Büyüme ve Tahmin 2020 – 2025
9) Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma Hapishaneleri 2. VNR 2019
10) SKH Endeksi ve Gösterge Tablosu
11) Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma Hapishaneleri 2. VNR 2019
12) Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma Hapishaneleri 2. VNR 2019
13) Statista – 2007’den 2017’ye Türkiye Okuryazarlık Oranı
14) Uluslararası Çalışma Örgütü, Beceri tanıma sistemlerinin işgücü piyasaları üzerindeki potansiyel etkisini anlama: araştırma raporu
15) Mesleki Yeterlilik Kuruşu Web Portalı, Yetkilendirme
16) Avrupa’da Sığınma, İşgücü Piyasasına Erişim-Türkiye,
17) TÜİK, İşgücü İstatistikleri, İşgücü İstatistikleri Bölge Sonuçları, 2014 ve Sonrası Sonuçlar,
19) Ticaret Ekonomisi, Dünya Bankası Türkiye İstatistikleri 2017,
20) Dünya Bankası, İşgücüne Katılım 2020,